متن آموزشی
اصلی ترین عوامل تصادفات در انواع جاده ها "
سه عامل اصلی عمومی ذیل که در بیش از 90 درصد تصادفات به تنهایی یا مشترک درتصادفات رخ داده در همه انواع جاده های کشور (آزادراهها، بزرگراهها ، اصلی ، فرعی و روستایی) حضور دارند:
-1 عجله، شتاب و سرعت گیری غیرمجاز
-2 حواس پرتی و عدم توجه به جلو
-3 خستگی و خواب آلودگی
اما دو عامل خاص دیگر نیز عبارتند:
• انحراف به چپ و سبقت غیرمجاز به عنوان عوامل مهم و خطرناک مربوط به جاده های دو طرفه جدا نشده (اصلی ، فرعی و روستایی) می باشند.
• عدم رعایت فاصله طولی به عنوان عامل تشدید کننده و منجر به تصادفات زنجیره ای در همه انواع جاده ها می باشد.
" خستگی و خواب آلودگی
" -1 علایم خواب آلودگی را جدی بگیرید.
به خانواده خود رحم کنید و در حین خستگی رانندگی نکنید و به عنوان سرنشینان خودرو ، به راننده اجازه ادامه رانندگی ندهید.
-2 منظور از خستگی، ایجاد خواب آلودگی و کمبود هوشیاری مغز بدلیل کمبود خواب می باشد.
-3 خستگی باعث کاهش قابل توجه توانایی راننده در دیدن، فکر کردن و تصمیم گیری و عکس العمل و نهایتاً از دست رفتن زمان طلائی اقدام راننده در مواجه با شرایط پیش رو می شود.
-4 خطر ایجاد خستگی و خواب آلودگی در سفرهای با مسافت های بیش از سیصد کیلومتر به مراتب بیشتر خواهد بود.
-5 آیا می دانید خستگی و خواب آلودگی در 2 تصادف فوتی از 5 تصادف جاده ای از علل اصلی می باشد؟
-6 آیا می دانید احنمال بروز تصادف رانندگی در حالت خواب آلودگی حدود 3 تا 4 برابر بیشتر می شود؟
-7 در رانندگی، خطر 17 ساعت بیدار بودن تقریبا معادل خطر مصرف موارد مخدر و مشروبات الکلی می باشد.
-8 متاسفانه، 30 درصد از رانندگان به ایجاد حالت چرت زدن در حین رانندگی اذعان دارند.
اهم علل بروز تصادفات ناشی از خستگی:
-1 کمبود ساعات خواب کامل برای راننده ( منظور از خواب کامل خواب عمیق و حدود 7 ساعته)
-2 خستگی انباشته شده طی روزهای قبل
-3 تکرار موارد رانندگی در حین خستگی و عادی تلقی شدن آن و یا عادت خطرناک برخی رانندگان به رانندگی در حین خستگی ( ایجاد اعتماد کاذب در راننده به توانایی خود یعنی برداشت ذهنی غلط «من می توانم» که در این مورد، غلط است)
-4 رانندگی بدون استراحت و خوابیدن پس از صرف ناهار چرب و سنگین در مسیرهای طولانی ( بویژه در ساعت 14 تا 16 عصر)
-5 اصرار به رانندگی در حالت خواب آلودگی بویژه در اوایل صبح (2 تا 6 صبح)
-6 مصرف برخی داروهای خواب آور همچون مسکن ها یا قرص های ضد حساسیت و.....
-7 وجود بیماری های موثر در ایجاد خواب آلودگی همچون بیماری قند، انحراف یا تنگی مجرای بینی، لوزه بزرگ و.....
راهكارهای اجتناب از تصادفات ناشی از خستگی:
-1 راهکار کلی : قبل از شروع سفر از خواب کامل ( حداقل 7 ساعت ) برخوردار شوید .
-2در حالت بروز خستگی و علائم خواب آلودگی ، در اولین مکان مناسب بایستید و بخوابید.
-3در طول مسیر اصل توقف و استراحت متوالی )15 دقیقه استراحت به ازاي 2 ساعت رانندگي( را در برنامه سفر قرار دهید.
-4 حتما سرنشین کنار راننده در طول سفر بویژه در مسافتهای طوالنی ، می بایست از خواب و یا ایجاد حالت خواب آلودگی و خمیازه های متوالی اجتناب نماید.
-5 در صورت مصرف برخی داروهای خواب آور همچون مسکن ها یا قرص های ضد حساسیت و..... وجود بیماری های موثر در ایجاد خواب آلودگی همچون بیماری قند، انحراف یا تنگی مجرای بینی، لوزه بزرگ و..... رانندگی را به فرد مناسب دیگری واگذار نمایید.
-6 از تهویه مناسب و هوای تازه در حین سفر بهره مند شوید.
-7 در طول سفر در زمان های ایستادن و استراخت از غذاهای سبک بخورید . نوشیدنی هایی همچون قهوه ، چای و آب مناسبند.از مصرف شکر و شیرینی جات بپرهیزید.
-8 پشت فرمان ، از بی حرکتی ممتد اجتاب کنید و هر از گاهی عضالت خود را کش داده و خود را تکان دهید.
-9 جویدن آدامس را امتحان کنید.
" رانندگی در شب "
آیا می دانید احنمال بروز تصادفات رانندگی در شب حدود 3 برابر بیشتر از روز است؟!
اهم علل بروز تصادفات در شب :
-1 کاهش قابل توجه توانایی دید شامل : «دید در عمق جاده» ، «دید در پیرامون جاده» و «تشخیص رنگ ها»
-2 عدم تشخیص دقیق عابرین پیاده (عبوری از عرض راه یا حاشیه)
-3بیشتر بودن حضور حیوانات پیرامون جاده
-4اشتباه مهلک برخی رانندگان در عدم روشن نمودن چراغ های جلو خودرو (به بهانه وجود چراغ روشنایی در جاده)
-5 خلوت بودن جاده و تمایل به سرعت بال
-6 خستگي و خواب آلودگي رانندگان(خود راننده یا سایر رانندگان)
-7 عادت خطرناک برخی رانندگان به رانندگی در حین خستگی در شب هنگام ( ایجاد اعتماد کاذب در راننده به توانایی خود یعنی برداشت ذهنی غلط » من می توانم« که در این مورد، غلط است)
راهكارهای افزایش ایمنی رانندگی در شب:
راهکار کلی : حتی الامکان از رانندگی در شب بویژه در مسیرهایی که جدید و ناشناس هستند، احتراز نمایید و سفر خود را در اوقات روز انجام دهید. نکات قبل سفر:
-1 چک کردن تمامی چراغ ها ، وضعیت سلامت باطری خودرو
-2 اطمینان از تمیز بودن شیشه ها و آ ینه ها
-3 شستشوی خودرو برای افزایش بازتاب نور و دیده شدن آن توسط سایر رانندگان
-4 بررسی و مرور مسیر سفر در مسیرهای نا آشنا و جدید
-5 استراحت كافي
-6 اجتناب از خوردن و آشامیدن داروها و مواد خواب آور نکات هنگام سفر:
-1 استفاده حداکثری از اصل دیده شو ید تا زنده بمانید.لذا چراغ های خودرو در همه زمان های حضور در سطح جاده و شانه آن روشن باشد و از فلاشر برای جلب توجه بیشتر در مواقع ضروری همچون کاهش های ناگهانی سرعت و یا در مواجه با انسداد راه و... استفاده شود.
-2 به هنگام توقف های اضطراری در سطح جاده بدلیل خرابی خودرویتان یا بروز تصادف حتما از تجهیزات ایمنی و علائم اخطار ی و چراغ کهربایی و چراغ قوه برای جلب توجه استفاده نمایید.
-3 رعایت مضاعف سرعت مطمئنه رانندگی در شب (حدود 10 کیلومتر از سرعت رانندگی روزانه خود در شب بکاهید) -4 رعایت مضاعف حفظ فاصله طولي و عرضي با خودروهاي دیگر
-5 توقف و استراحت(15 دقیقه استراحت به ازاي 2 ساعت رانندگي)
-6 حتما سرنشین کنار راننده در طول سفر می بایست از خواب اجتناب نماید.
" رانندگی در شرایط نامساعد جوی "
-1 آیا می دانید احتمال بروز تصادفات رانندگی در شرایط بارانی 40 درصد بیشتر می شود؟!
-2 آیا می دانید احنمال بروز تصادفات رانندگی در شرایط برفی و یخ بندان تا حدود /5 3 برابر بیشتر می شود؟!
-3 در شرایط عادی ، در سرعت 100 کیلومتر بر ساعت راننده در مواجه با یک خطر و ترمزگیری در زمان 4/5 ثانیه و مسافت 83 متر می ایستد لیکن در شرایط برفی راه این زمان به 10/5 ثانیه و مسافت 162 متر افزایش می یابد.
اهم علل بروز تصادفات در شرایط نامساعد جوی:
-1 کاهش توانایی دید شامل : »دید در عمق جاده « ، » دید در پیرامون جاده « بویژه در شرایط مه ، مه دود و برفی
-2 کاهش شدید میزان اصطکاک سطح جاده که منجر به کاهش پایداری وسیله نقلیه در مواقع ترمزگیری می شود.از جمله در شریط ایجاد لایه یخ سیاه که در سطح راه برفی مشاهده نمی شود لیکن اصطکاک به کمترین میزان خود می باشد.
-3 عادت برخی رانندگان به رانندگی در شرایط نامساعد جوی بدون تمهیدات لازم ( ایجاد اعتماد کاذب که مشکلی پیش نخواهد آمد و غره شدن به نوع خودروی تحت اختیار)
راهكارهای افزایش ایمنی رانندگی در شرایط نامساعد جوی:
راهکار کلی : حتی االمکان از رانندگی در شرایط نامساعد جوی بویژه در مسیرهایی که جدید و ناشناس هستند، احتراز نمایید و سفر خود را در شرایط پایدار جوی انجام دهید.
نکات قبل سفر:
-4 سالم بودن برف پاک کن)تیغه برف پاک کن نیاز به تعویض سالانه دارد ( ، شیشه شور، گرم کن شیشه ها، سیستم گرمایش و کمربند ایمنی
-5 روشنایی خودرو (تمامی چراغ ها و وضعیت سلامت باطری) اطمینان حاصل کنید.
-6 سالم بودن لاستیک خودرو ، کنترل باد لاستیک ها و در صورت امکان تدارک لاستیک های یخ شکن
-7 کنترل وضعیت روغن موتور و روغن ترمز و وضعیت ویسکوزیته آنها
-8 استفاده به نسبت 50:50 از ترکیب آب و ضد یخ در سیستم رادیاتور خودرو
-9 تدارک بسته تجهیزات و امکانات لازم و متناسب با شرایط آب و هوایی پیش رو همچون زنجیر چرخ و ابزار رها سازی خود از شرایط موردی پیش آمده همچون وجود بیلچه و چند کیسه نمک و تدارک لباس گرم و پتو و آذوقه مکفی به ویژه برای نوزادان و کودکان همراه
-10 بررسی و مرور مسیر سفر در مسیرهای نا آشنا و جدید
-11 کسب آخرین اطالعات وضعیت راه ها از سامانه 141 سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای و هماهنگ سازی تصمیم به شروع سفر متناسب با توصیه های به عمل آمده
نکات حین سفر:
-1 استفاده حداکثری از اصل دیده شو ، تا زنده بمانی.لذا چراغ های خودرو در همه زمانهای حضور در سطح جاده و شانه آن روشن باشد و از فلاشر برای جلب توجه بیشتر در مواقع ضروری همچون کاهش های ناگهانی سرعت و یا در مواجه با انسداد راه و... استفاده شود.
-2 به هنگام توقف های اضطراری در سطح جاده بدلیل خرابی خودرویتان یا بروز تصادف حتما از تجهیزات ایمنی و علائم اخطاری و چراغ کهربایی و چراغ قوه برای جلب توجه استفاده نمایید.
-3 رعایت مضاعف سرعت مطمئنه رانندگی در شرایط نامساعد جوی ( کاهش حدود 10 کیلومتر از سرعت رانندگی در شرایط بارانی)
-4 رعایت مضاعف حفظ فاصله طولي و عرضي با خودروهاي دیگر ( 2 برابر حالت عادی)
-5 اهتمام به پر بودن حداکتری باک سوخت خودرو در طول سفر
-6 کسب مستمر آخرین اطلاعات وضعیت راه ها از سامانه 141 سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای و هماهنگ سازی خود در طول مسیر راهها متناسب با توصیه های به عمل آمده
-7 در حین سفر مواظب حضور عوامل و ماشین آلات راهداری که در سطح جاده در حال عملیات زمستانی هستند باشید.در طول راه شاید با صحنه های تصادفات به طور ناگهانی مواجه شوید که عوامل راهداری و پلیس و سایر امدادگران در صحنه هستند، با احتیاط مضاعف حافظ جان آنها و خودتان باشید.
" عجله ، شتاب و سرعت غیر مجاز در رانندگی "
-1 آیا می دانید حدود 30 درصد تلفات در جاده ها در اثر تجاوز از سرعت مجاز رخ مي دهد؟
-2 حرکت با سرعتی در حدود h/km 10 بیش از حد سرعت مجاز ، خطر تصادف در مناطق ورودی شهرها را 4 برابر می نماید.
-3 حرکت با سرعتی بیش از h/km 10 نسبت به سرعت مجاز بزرگراه فقط باعث 4/5 دقیقه در زمان سفر خواهد شد در این حالت، خطر تصادف در نواحی ورودی شهرها 4 برابر خواهد شد.
-4 شدت تصادفات در سرعت هاي بیشتر از h/km 95 و احتمال مرگ در سرعت هاي بیشتر از h/km 110 به شدت افزایش مي یابد.
اهم علل بروز تصادفات ناشی از عجله ، شتاب و سرعت غیر مجاز در رانندگی :
-1 تکرار موارد رانندگی با سرعت های غیرمجاز و عادی تلقی شدن آن و عادت خطرناک برخی رانندگان به آن( ایجاد اعتماد کاذب در راننده به توانایی خود که در این مورد، غلط است ).
-2 عدم اطلاع از عواقب تصادف با سرعت های بالاتر از سرعت های مجاز و مطمئنه.
-3 تلاقی ترافیک پرسرعت با ترافیک کم سرعت در راه های کشور بویژه در نواحی مسکونی و برخورد با عابران و موتورسیکلت سواران و ... که احتیاط و توجه مضاعف رانندگان را ایجاب می کند.
-4 تفاوت انواع راه های کشور در طول مسیرهای طولانی بدلائل مختلف از جمله شرایط توپوگرافی مختلف که لزوم تغییرات متوالی سرعت و تعدیل سرعت ها را برای رانندگان ایحاب می کند.
راهكارهای اجتناب از تصادفات ناشی از عجله ، شتاب و سرعت غیر مجاز در رانندگی :
-1 مکرر این سوال مطرح شود که: آیا سرعت رفتن ، ارزشش را دارد؟
به عواقب تصادفات حاصل از اضافه سرعت های غیر مجاز بیاندیشید و با زمان حاصله از تعجیل سفر مقایسه کنید.
آیا نتیجه حاصله ، ارزش تخلف را دارد؟
-2 مدیریت و زمانبندی انجام سفر به نحوی که نیاز به سرعت های بالاتر از مقادیر مجاز برای جبران تاخیرات قبلی نباشد.
-3 تمامی سرنشینان خودرو نسبت به سرعت های غیر مجاز راننده حساس یاشند و به راننده خاطی تذکر دهند.
-4 در مواجه با رانندگان دارای سرعت غیر مجاز آنها را تعقیب ننمائید.
-5 رعایت اصل لزوم تطبیق رفتار رانندگی (تعدیل سرعت) با شرایط و واقعیت های پیش رو.
توضیح: در انواع جاده های کشور (بجز آزادراه ها)، راه ها در طول مسیر با نواحی مسکونی متداخل هستند و هر لحظه امکان مواجه با استفاده کنندگان آسیب پذیر راه همچون عابران، موتور سیکلت سواران است، لذا رانندگان می بایست مدام خود را با مقادیر سرعت های اعلامی علائم و سرعت های مطمئنه تطبیق دهند.
پیام های ایمنی ترافیک
- تصادفات مرگبار با آگاهی بخشی کاهش می یابد.
- خواب آلودگی، عامل 40درصد تصادفات مرگبار جاده ای.
- 30 کیلومتری شهرها؛ منطقه پرخطر تصادفات جاده ای.
- پویش ملی «نه به تصادف»؛ گامی به سوی فرهنگ رانندگی ایمن.
- رانندگی ایمن، مسوولیت اجتماعی همه ماست.
- تلفات جاده ای؛ چالشی بزرگ که با همکاری همه کاهش می یابد.
- پیوستن به پویش «نه به تصادف»؛ یک انتخاب هوشمندانه برای حفظ جان.
- آگاهی و استراحت کافی؛ دو عامل مهم در پیشگیری از تصادفات.
- رعایت ایمنی یک شعار نیست یک فرهنگ است.
- حادثه تقدیر نیست، انتخاب است.
- یک لحظه غفلت، یک عمر پشیمانی.
- تفکر ایمنی از شما شروع می شود.
- من جهانم را ایمن می خواهم.
- ایمنی را از خودمان شروع کنیم.
- ایمن فکر کنید و ایمن زندگی کنید تا ایمنی، عادت و سرنوشت شما باشد.
- فردا خیلی دیر است از همین حالا برای پیشگیری از حوادث، اقدام کنید.
- در هر لحظه ایمن زندگی کنید، شاید شانس دوباره ای نداشته باشید.
- تنها دانستن اصول ایمنی کافی نیست، به دانسته هایتان عمل کنید.
- همیشه ایمن ترین راه را انتخاب کنید، به دنبال راه میان بُر نباشید. راه ایمن، بهترین راه است.
- به رعایت اصول زندگی، پای بند و متعهد باشید.
- خطر را مدیریت کنید.
- شما در مقابل سلامت خود و دیگران مسئولید.
- بگذارید اصول ایمنی، راهنمای شما باشد.
- حوادث را متوقف کنید قبل از اینکه حوادث شما را متوقف کنند.
- ایمنی اولویت اول ماست.
- حین خستگی و خواب آلودگی، رانندگی نکنید.
- با انجام رفتار رانندگی ایمن، سلامت خود و دیگران را تضمین کنید.
- حین رانندگی از صحبت با موبایل، چک کردن پیام ها و ارسال و دریافت پیام با موبایل خودداری کنید.
- آیا می دانید 30-60 چیست؟ 60 درصد حوادث ترافیکی در 30 کیلومتری جاده های برون شهری و نزدیک به شهرها اتفاق می افتند.
- دلیل اصلی حوادث ترافیکی، خستگی رانندگان است که دچار خواب آلودگی شده و قربانی تصادف می‌شوند.
- هرگز هنگام خواب آلودگی رانندگی نکنید، حتما قبل از رانندگی طولانی به قدر کافی استراحت کنید.
- بعد از دو ساعت رانندگی، در جای مناسب توقف کنیم، یک فنجان چای یا قهوه بنوشید و 15 دقیقه بخوابید.
- سرنشینان خودرو، لطفا حواستان به راننده باشد، هر چند وقت یکبار به صورتش نگاه کنید، با او صحبت کنید و از خواب آلود نبودن او مطمئن شوید.
- همه سرنشینان خودرو (حتی سرنشینان عقب خودرو) باید کمربندهای ایمنی را ببندند.
- بسیاری از حوادث رانندگی به دلیل استفاده از تلفن همراه است.
- پیامک زدن و صحبت کردن با گوشی همراه در هنگام رانندگی یکی از عوامل مهم تصادفات است.
- با هر 10 کیلومتر افزایش سرعت رانندگی، احتمال تصادف چندین برابرافزایش می یابد.
- استفاده از صندلی مخصوص کودک در خودرو میزان مرگ و مصدومیت را کاهش می دهد.
- یکی از مهم ترین عواملی که موجب حواس پرتی رانندگان می گردد، استفاده از تلفن همراه حین رانندگی است. استفاده از تلفن همراه حین رانندگی، احتمال وقوع تصادف را تا 4 برابر افزایش می دهد.
- ارسال پیامک با تلفن همراه حین رانندگی حتی از صحبت کردن با تلفن همراه نیز خطرناک تر است.
- رانندگی تحت تاثیر مصرف الکل، مواد روان گردان و داروهای خواب آور، خطر تصادف و مرگ و آسیب ناشی از آن را تا چندین برابر افزایش دهد.
- مواد روان گردان و داروهای خواب آور موجب کاهش تمرکز و کاهش سرعت واکنش راننده می شود و ادراک خطر او را مختل می‌کند.
- برای داشتن سفر ایمن سه کلمه را فراموش نکنیم :
- ببندید : همه ما، سرنشینان خودرو کمربندها را ببندید.
- نخوابید: هنگام خواب آلودگی رانندگی نکنید.
- نگیرید: سبقت غیرمجاز نگیرید.
- به صفر رساندن حوادث، نیازمند 100 درصد تعهد است.
- حتی اگر ماشین را از کارخانه تحویل گرفته اید قبل از سفر، نزد یک تعمیرکار ببرید که چک شود.
- هر جا احساس خواب آلودگی کردید، توقف کنید. هر جا احساس خواب آلودگی کردید توقف کنید.
- هر جا احساس خواب آلودگی کردید توقف کنید .!!!!!!!! بستن کمربند ایمنی علاوه بر تامین سلامت راننده باعث می شود تسلط بیشتری در رانندگی داشته باشید. هنگام رانندگی با تلفن همراه صحبت نکنید. از سوار کردن سرنشینان بیش از حد مجاز خودرو خودداری کنید.
- همیشه پیش از سفر، خوب استراحت کنید تا در زمان رانندگی دچار خستگی و خواب آلودگی نشوید. باور نادرست " من پشت فرمان امکان ندارد که خوابم ببرد" سبب مرگ بسیاری از خانواده ها بوده است. در رانندگی های طولانی هر چند وقت یکبار در شانه های خود حرکات نرمشی انجام دهید و سعی کنید در حالت خستگی از ماشین پیاده شده و چند حرکت ورزشی انجام دهید.
- عصر بعد از نهار به ویژه در هوای گرم، خواب بر انسان مستولی می شود. با ناهار دوغ نخورید و اگر احساس خواب آلودگی کردید حتما چند دقیقه استراحت کنید و مجددا سفر را ادامه دهید.
- همه راننده های جاده تجربه مسافرت بین شهری ندارند. مراقب نوراننده ها باشید و آنها را دستپاچه نکنید.
- اگر مسیر طولانی در پیش دارید، موسیقی خوب و مطابق ذائقه خود در سفر آماده کنید.
- مشکلات خانوادگی خود را در سفر حل نکنید. پشت فرمان جای جر و بحث نیست. از سفر لذت ببرید.
- در جاده با رانندگان محلی، مسابقه نگذارید و کل کل نکنید.
- قبل از راه افتادن در هر جاده ای، حتما در مورد نقاط دیدنی مسیر کمی اطلاعات جمع آوری کنید. همه دیدنی ها در مقصد نیست و مسیر سفر بخش بزرگی از سفر است.
معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد
